Między zniszczeniem a nadzieją

Oderland i Berlin wiosną 1945 roku – zdjęcia Valery'ego Faminsky'ego

To historia niczym z kryminału – fotografie z ostatnich dni wojny w 1945 roku w Oderlandzie i Berlinie, które miały właściwie nigdy nie ujrzeć światła dziennego, po dekadach zostały odnalezione w Rosji i ocalone dzięki ukraińskiemu fotografowi Arturowi Bondarowi oraz nowo powstałemu berlińskiemu wydawnictwu.

Sowiecki fotograf Valery Faminsky (1914–1993) otrzymał zadanie dokumentowania działalności szpitali polowych dla Korpusu Medycznego Armii Czerwonej. Jako członek 1. Frontu Białoruskiego pod dowództwem marszałka Żukowa był świadkiem bitwy o wzgórza Seelow (16–19 kwietnia), przełamania frontu w kierunku Berlina oraz walk o stolicę III Rzeszy aż po jej kapitulację 8 maja. Jego zdjęcia jednak nie ograniczały się do dokumentacji sytuacji w lazaretach – ukazują rzeczywistość bez upiększeń, wolną od propagandy i patosu. Fotografie stanowią unikalne świadectwo nadchodzącego pokoju, ale też ogromu zniszczeń i cierpienia zarówno w Kotlinie Freienwaldzkiej, jak i w Berlinie. Faminsky miał obowiązek przekazania zdjęć władzom, co oznaczałoby pewną utratę materiału w sowieckich archiwach – w końcu wymagano wyłącznie materiałów propagandowych. Potajemnie przechował jednak negatywy, ratując je przed zapomnieniem.

Artur Bondar odkrył te fotografie w 2016 roku, dostrzegł ich nieocenioną wartość i nabył negatywy. Wspólnie z Aną Drugą oraz Thomasem Gustem z wydawnictwa i galerii Buchkunst Berlin opublikował album zawierający zdjęcia Faminsky’ego. Z okazji 80. rocznicy bitwy o wzgórza Seelow oraz zakończenia wojny Fundacja Pałac Neuhardenberg prezentuje wybór fotografii Faminsky’ego z wiosny 1945 roku w ramach wystawy gabinetowej.

Dodatkowo 5 kwietnia Artur Bondar weźmie udział w rozmowie z przewodnikiem po wystawie w Neuhardenbergu i szczegółowo opowie o odkryciu archiwum i jego niezwykłej historii.